Nederland is een waterland. We hebben bijna net zoveel oppervlakte aan water als voor wonen en werken. De kwaliteit van al dat water staat onder druk door de intensieve landbouw, veehouderij, afvalwater en recreatie. De kwaliteit van het grote water zoals rivieren, kanalen en meren wordt nauwlettend door de overheid in de gaten gehouden, maar dat geldt niet voor al die kleine watertjes, veelal bij mensen in de buurt. Verkennend onderzoek laat zien dat het met de kwaliteit van dat water meestal slecht gesteld is. Om meer inzicht te krijgen is de Stichting Natuur en Milieu een onderzoek gestart: ‘Vang de watermonsters’. Iedereen met een beetje feeling voor de natuur kan hieraan meedoen. Dit jaar (2022) heeft de Stichting Oudorperhout meegedaan, want hoe schoon is het water in ons natuurgebiedje eigenlijk?
Vang de watermonsters in de Oudorperhout
Bij het onderzoek naar de waterkwaliteit zijn de volgende zaken beoordeeld:Helderheid – Helder water betekent licht voor ondergedoken waterplanten, die op hun beurt weer voedsel, beschutting en zuurstof aan waterdieren geven. Troebel water leidt tot zuurstoftekort en een verarmde biodiversiteit.
Drijvende waterplanten en algen – Te veel drijvende waterplanten of algen zijn een slecht teken. In een sloot die grotendeels bedekt is met kroos of andere waterplanten dringt onvoldoende licht door voor het leven onder water.
Oeverplanten – groeien in de overgangszone tussen land en water. Aan een steile oever groeien meestal minder soorten dan in een geleidelijk aflopende oever. De aanwezigheid van weinig soorten wordt als minder goed gezien omdat de vegetatie dan kwetsbaar is voor veranderingen, bijvoorbeeld in de waterstand. Geleidelijk aflopende oevers zijn meestal soortenrijker en staan daarmee borg voor een grotere biodiversiteit.
Waterbeestjes – Dit onderzoek is uit gevoerd door Henk van Haaster en Dirk Barendregt. Op een aantal plaatsen zijn met een schepnet waterbeestjes gevangen (en weer vrijgelaten) om ze daarna in een witte bak met water te bestuderen. Met behulp van een bijgeleverde kaart met afbeeldingen van waterbeestjes konden ze vervolgens op naam gebracht worden. Dit onderzoek leverde een groot aantal insecten (of larven daarvan) op. Zoals slakken, kleine ongewervelden en amfibieën op waaronder groene kikker, padsalamander, vlokreeft, waterpissebed, eenoogkreeftje, watermijt, watervlo, bootsmannetje, duikerwants, geelgerande watertor, haftenlarve, jufferlarve, kokerjuffer, schaatsenrijder, schrijvertje, waterschorpioen, staafwants, zwemwants, bloedzuiger, muggenlarve, korfmossel, zwanenmossel, posthoornslak, poelslak en tubifix, Alle soorten hebben zo hun eigen voorkeur voor een bepaalde soort waterkwaliteit. Veel van de soorten die we vonden, zijn indicatoren voor helder, zuurstofrijk en niet al te voedselrijk water.
Zwerfafval – hebben we nauwelijks aangetroffen. Dat is mede te danken aan een groep vrijwilligers die meerdere keren per jaar het zwerfafval opruimen.
De chemische samenstelling van het water is gemeten door de stichting Natuur en Milieu. Hiervoor hebben we een watermonster opgestuurd. Vooral de gehaltes aan stikstof en fosfor zijn belangrijk om te weten want die zijn een maat voor de mate van voedselrijkdom (vervuiling) van het water. Stikstof en fosfor zitten veel in kunstmest en natuurlijke mest. Te veel van deze stoffen in het water kan ongewenste algenbloei veroorzaken of woekering van andere planten (riet). Dat gaat ten koste van de biodiversiteit. Uit de metingen bleek dat het stikstofgehalte in ons water goed is. Het fosforgehalte is echter slecht. Wij hebben tweemaal zoveel fosfor (fosfaat) in ons water dan als ideaal wordt gezien. Er zijn twee oorzaken: deze stoffen kunnen via de Hoornsevaart en het helofytenfilter in het kerngebied van de Oudorperhout terechtgekomen zijn. Ook kan het gaan om uitgespoelde meststoffen als overblijfsel van de vroegere intensieve bemesting van de weidegrond in de Oudorperhout.
Wat is het eindoordeel?
Het eindoordeel is helaas halfslachtig. Op het fosfaatgehalte na, heeft de Stichting Natuur en Milieu alle aspecten als goed beoordeeld. De waterbeestjes scoorden zo goed dat ze hiermee in eerste instantie de slechte score van het fosfaat omhoog trokken. Omdat bleek dat veel andere deelnemers fouten hebben gemaakt bij het scoren van de waterbeestjes, telt dit deel van het onderzoek niet meer mee. Daardoor daalde onze totaalscore van Goed naar Matig. We geven het echter niet op! We gaan in 2023 onderzoek doen naar de herkomst van het teveel aan fosfaat, en doen ook vol goede moed weer mee met het project Vang de watermonsters. De resultaten van het onderzoek in 2022 kun je ook zien op deze kaart van Stichting Natuur en Milieu.